Dzisiejsza część to już dziesiąta, w pewnym sensie jubileuszowa odsłona cyklu „Palcem po Mapie”. Tym razem odwiedzimy nie tylko daną miejscowość, ale i również wyjątkowo uroczy akwen wodny, który nieopodal naszej dzisiejszej „bohaterki” się znajduje.
Zacznijmy jednak od położenia i podstawowych danych statystyczno-geograficznych. Otoczone przez pola Świniary znajdują się na obszarze gminy Ośno Lubuskie. Miejscowość położona jest mniej więcej w połowie drogi pomiędzy Serbowem a Ośnem, zaś jej ogólna liczba mieszkańców wynosi w granicach 230-tu osób.
Pozostałość po lodowcu
Jak już wspomnieliśmy, Świniary leżą nieopodal miejscowego jeziora o nazwie Grzybno. Akwen ten to oczywiście dzieło lodowca, który przed tysiącami lat ukształtował nasz teren. Co ciekawe, Grzybno to również jedno z największych i najgłębszych jezior występujących w naszych okolicach. To także jeden z najczystszych naturalnych akwenów na obszarze powiatu słubickiego. Walory naturalne tego leśnego jeziora nie podlegają zresztą żadnej dyskusji. Grzybno i jego okolice, to w końcu dom dla wielu gatunków zwierząt, jak i roślin wodnych. Warto też wspomnieć, iż przed wojną u brzegów jeziora stacjonowały obozy Hitlerjugend, zaś pod jej koniec prowadzono tutaj również szkolenia dla młodych żołnierzy, których zadaniem była ochrona granic III Rzeszy przed ofensywą radziecką.
Świniary, czyli przedmiot sporu
Nie ma pełnej zgody co do tego jakie były początki Świniar. Polscy historycy są zdania, iż geneza osady sięga jeszcze czasów słowiańskich. Nie ma w tym zresztą niczego dziwnego, bo przecież tuż obok, w Ośnie od przynajmniej XI wieku istniał gródek obronny, który w późniejszych wiekach przekształcił się w pełnoprawne miasto. W nieco innym tonie wypowiadają się jednak uczeni niemieccy, którzy uważają, iż osada w Świniarach została zasiedlona dużo później, czyli w okresie kolonizacji na tzw. prawie niemieckim. Jedyne co jest pewne to to, że w źródłach pisanych Świniary pojawiają się dopiero u progu XIV-tego stulecia.
Z rąk do rąk
Na przestrzeni wieków Świniary wielokrotnie przechodziły z rąk do rąk. Początkowo (przynajmniej według dostępnych źródeł) osada należała do biskupów lubuskich. Następnie, już pod koniec XVI wieku wieś zostaje przejęta przez margrabiów z domeną w Lubuszu, zaś dwa stulecia później stała się ona częścią majątku mającego swą domenę w Pamięcinie. W roku 1844 ów domenę ponownie przekształcono nadając jej własność księciu Prus. Co ciekawe, na terenie wsi nie istniała nigdy żadna rycerska ani szlachecka rezydencja. Wiemy jedynie tyle, że w drugiej połowie XIX wieku na obszarze Świniar powstał niewielki kompleks dworski, który to jednak nie dotrwał do czasów współczesnych. Jeśli natomiast chodzi o miejscowych, to ci oprócz pracy na roli zajmowali się również m.in. wyrobem piwa, z którego to zresztą obszar Ośna od zawsze bardzo słynął.
Świątynia o wielowiekowej historii
Świniary to jedna z tych miejscowości, w której lokalny kościół może pamiętać jeszcze czasy powstania osady. Miejscowa świątynia mogła powstać już bowiem w XIII wieku- wówczas przypuszczalnie jeszcze jako kościół wzniesiony w stylu romańskim. W wieku XVI natomiast dokonano gruntowanej przebudowy budynku świątyni. Po roku 1945 kościół poświęcono na nowo, ale nie jest do końca jasnym kiedy dokładnie to nastąpiło. Obecnie świątynia w Świniarach podlega formalnie pod parafię w Kowalowie. Jak zatem widać zarówno miejscowy kościół, jak i sama wieś mają swoje ciekawe tajemnice. Cóż, taki najwidoczniej ich urok.
FOTOGRAFIA NAGŁÓWKOWA: zdjęcie nagłówkowe pochodzi przypuszczalnie jeszcze sprzed pierwszej wojny światowej. Przedstawia ono gotycki kościół, a także m.in. miejscową gospodę.
Wybrane źródła:
- “Kościoły Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej. Nasze Dziedzictwo”
- osno.pl
