Całkiem w pobliżu Słubic, za jedną rzeką, za lasami i paroma pagórkami, znajduje się tajemnicza słowiańska kraina, kraina Serbów łużyckich. Serbowie łużyccy są znani głównie z bogatego folkloru i mitologii. Kto jeszcze z Was nie widział serbołużyckich pisanek, ani nie słyszał legendy o Krabacie, historii o odwiecznym konflikcie dobra ze złem i wysiłku jaki trzeba podjąć, aby dobro mogło zatriumfować? Kim są Serbowie łużyccy?
Serbowie łużyccy to lud zachodniosłowiański, który mieszka na Łużycach. W Saksonii mieszkają Obersorben, w Brandenburgii Niedersorben. Centrami kultury są z jednej strony Bautzen (Budziszyn), z drugiej strony Cottbus (Chociebuż). Serbowie łużyccy są mniejszością narodową bez własnego państwa, bez ojczyzny, a nawet autonomicznych obszarów. Na dolnych i górnych Łużycach mieszka około 50 tys. – 60 tys. Serbów łużyckich. Są oni najsilniejszą liczbowo mniejszością w Brandenburgii.
Język ten jest podzielony na pisany język górnołużycki na podstawie dialektu mówionego wokół Budziszyna, spokrewnionego z czeskim, a w Dolnych Łużycach na podstawie dialektu mówionego w Chociebużu, spokrewnionego z polskim. W strefie przygranicznej górnej i dolnołużyckiej powstał przejściowy dialekt, który łączy w sobie elementy obu języków.
Podczas wędrówek ludów w VI wieku niektóre słowiańskie plemiona przybyły do regionu pomiędzy rzekami Saale i Nysą. W okresie średniowiecza i we wczesnym okresie nowożytnym nazwa „Serbowie Łużyccy” została stopniowo przeniesiona na osiedlających się na Łużycach Słowian. W VIII i IX wieku plemiona te stały się coraz bardziej zależne od Królestwa Wschodnich Franków i zostały do niego włączone. W ten sposób własne państwo od początku nie miało racji bytu.
Serbowie łużyccy mieszkający do dziś na Łużycach są więc pozostałością po plemionach zachodniosłowiańskich, które we wczesnym średniowieczu zasiedlały obszar między Morzem Bałtyckim a Rudawami. Serbowie łużyccy mają swój własny język i kulturę, która nie tylko jest kultywowana w różnych klubach i grupach, ale nadal żyje. Z tego właśnie powodu w wielu miejscach na obszarze osadnictwa serbołużyckiego na Łużycach zauważalne są dwujęzyczne nazwy miejsc i oznaczenia na budynkach użyteczności publicznej w języku niemieckim i serbołużyckim. Ponadto przede wszystkim na terenie katolickim starsze kobiety nadal codziennie noszą kostium Serba łużyckiego, młodsze, tylko podczas dużych świąt.
U Serbów łużyckich istnieją różne zwyczaje i tradycje, zwłaszcza podczas Świąt Bożego Narodzenia oraz Wielkanocy. Zimowe i wiosenne zwyczaje, takie jak wesele ptaków, karnawał wendowski (Zapust), wielkanocny ogień (efekt oczyszczający), malowanie pisanek, wielkanocna woda i palenie czarownic. Zwyczaje żniwne takie jak skubanie kogutów, uderzanie kogutów (symbol płodności kogutów), jazda na ściernisku, obcinanie wieńców. Dziewczęta noszą tradycyjne kostiumy, na co dzień występują przede wszystkim u starszych pokoleń (kobiet i dziewcząt), również dzisiaj w wielu miejscach rozwijają się tradycyjne stowarzyszenia kostiumowe, których stroje stanowią duży czynnik tożsamości.
Podstawą prawną dla Serbów Serbołużyckich jest art. 25 Konstytucji Kraju Związkowego Brandenburgia: prawo Serbołużyczan do ochrony, zachowania i opieki nad swoją tożsamością narodową i obszarem osiedlania się ich przodków, jak również „Ustawa o formacji Serbów łużyckich w kraju związkowym Brandenburgia” uchwalona w 1994 roku. O egzystencji Słowian na terenie Niemiec rzadko kiedy się mówi, lecz dzięki pielęgnacji własnej tożsamości Serbów łużyckich przetrwała do dziś barwna kultura oraz folklor tuż za naszą miedzą, który warto zobaczyć.
