Przypadające na 15 sierpnia Święto Wojska Polskiego jest idealną okazją, aby przypomnieć najistotniejsze bitwy w naszej historii. Będzie to subiektywny ranking, który obejmować będzie nie tylko starcia dla nas zwycięskie, ale i również porażki. Zapraszam na krótki przegląd najważniejszych batalii, które na przestrzeni dziejów niejednokrotnie decydowały o dalszym kształcie oraz bycie państwa polskiego.
10- Bitwa pod Cedynią (24 czerwca 972 roku)
Pierwszy znany bój w historii polsko-niemieckich konfliktów. Co ciekawe, rola bitwy pod Cedynią była przez lata dosyć mocno przeceniana. W naszym zestawieniu starcie to znajduje się głównie ze względu na swą sławę, którą zyskało na przestrzeni dziejów. W gruncie rzeczy nie była to jednak wielka cywilizacyjna konfrontacja, a raczej przygraniczna potyczka, w której obok księcia Mieszka główną rolę odgrywali brat jego Czcibor oraz margrabia łużycki Hodon. Tłem konfliktu nie był również najazd cesarski na państwo pierwszych Piastów, lecz próba odbicia części Pomorza Zachodniego przez wspomnianego margrabię, który działał niejako na „własną rękę”. Oczywiście „Cedyni” nie można zupełnie też nie doceniać. Dzięki zwycięstwu Mieszko umocnił swoje wpływy na Pomorzu, choć jednocześnie doszło do pogorszenia relacji z samym Cesarstwem.
9- Bitwa nad Bugiem (22 lipca 1018 roku)
Zostajemy we wczesnym średniowieczu, ale tym razem przenosimy się kilkadziesiąt lat do przodu, do czasów Bolesława Chrobrego. Pierwszy historyczny król w polskich dziejach zbudował na przełomie tysiącleci potężne państwo, które rozszerzyło swoje wpływy dzięki spektakularnym sukcesom militarnym. Jednym z najdonioślejszych z nich było zwycięstwo nad rzeką Bug, w którym odziały Bolesława zupełnie zaskoczyły wojska księcia Jarosława Mądrego. Rozbicie sił ruskich umożliwiło Chrobremu zajęcie najważniejszego ośrodka na Rusi- potężnego grodu w Kijowie.
8- Obrona Głogowa (od 24 sierpnia do ? 1109 roku)
Jedno z najsłynniejszych polsko-niemieckich starć doby średniowiecza, a już niewątpliwie najbardziej znany epizod z czasów wojny pomiędzy księciem Bolesławem Krzywoustym, a królem niemieckim Henrykiem V. Do legendy przeszła heroiczna postawa obrońców głogowskiego grodu, którzy niestrudzenie, za cenę życia swoich bliskich bronili grodowych wałów odpierając co rusz natarcia wrogich sił. W ostateczności wojskom Henryka nie udało zdobyć się twierdzy. Również sama wyprawa wojenna na państwo Bolesława zakończyła się w ostateczności fiaskiem.
7- Oblężenie Jasnej Góry (od 18 listopada do 27 grudnia 1655 roku)
Czas z Polski Piastów przenieść się do burzliwego XVII wieku, który okazał się być najkrwawszym w dziejach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wojny ze Szwecją, Rosją, Turcją, a także powstania kozackie wyniszczały rozległe państwo, na którego tronie od roku 1587 zasiadali przedstawiciele dynastii Wazów. W początkach drugiej połowy omawianego stulecia doszło do kolejnego już konfliktu z bardzo silnym wówczas Królestwem Szwecji. Wojna ta lepiej znana jest pod nazwą „Potopu Szwedzkiego”, bo też w istocie w ciągu zaledwie czterech miesięcy kilkudziesięciotysięczne siły szwedzkie zdołały opanować większość obszarów Rzeczypospolitej. Karta odmieniła się dopiero po nieudanym oblężeniu słynnego klasztoru w Częstochowie, po którym nastąpiła polska kontrofensywa. Pytanie jednak czy samo oblężenie miało faktycznie aż tak dramatyczny przebieg? Wydaje się, że w rzeczywistości pozycja przeora Augustyna Kordeckiego wcale nie była aż tak beznadziejna. Duchowny przezornie już wcześniej zabezpieczył się na wypadek oblężenia. Co więcej sama Jasna Góra stanowiła całkiem niezłą jak na owe czasy fortalicję, zaś zgromadzone zapasy umożliwiały długą i jak się okazało skuteczną obronę. Nie zmienia to jednak faktu, że odstąpienie Szwedów od dalszego oblegania klasztoru stanowiło moment przełomowy w omawianym przez nas konflikcie wojennym, którego zakończenie przyniósł dopiero pokój w Oliwie w roku 1660.
6- Bitwa pod Legnicą (9 kwietnia 1241 roku)
Czas na pierwszą w naszym zestawieniu porażkę polskiego oręża. W zasadzie należy tutaj mówić o klęsce, która prawdopodobnie przekreśliła szansę na zjednoczenie rozbitego wówczas na dzielnice państwa piastowskiego, stąd też olbrzymie znaczenie dziejowe tego starcia. Zastosowanie przez Mongołów nieznanych w Europie technik (m.in. gazów bojowych) wywołało wśród rycerstwa polskiego panikę, a w ostateczności miało wpływ na ostateczny rezultat bitwy. Porażka i śmierć księcia Henryka Pobożnego zatrzymała wspomniane procesy zjednoczeniowe. Dopiero w następnym stuleciu po trwającym niemal dwa wieki okresie rozbicia dzielnicowego doszło do zjednoczenia monarchii piastowskiej pod rządami Władysława Łokietka.
5- Bitwa pod Chocimiem (11 listopada 1673 roku)
Jeden z największych triumfów polskiego oręża zlewający się rocznicowo z dniem odzyskania niepodległości, a jednocześnie pierwsza tak wielka klęska Turków w Europie. Wojska pod wodzą hetmana Jana Sobieskiego odniosły imponujące zwycięstwo rozbijając w pył i puch kilkudziesięciotysięczne siły potężnego Imperium Osmańskiego. Do postaci samego Jana Sobieskiego jeszcze w tym zestawieniu natomiast powrócimy.
4- Obrona Westerplatte (od 1 do 7 września 1939 roku)
Jeden z pierwszych akcentów rozpoczynającej się II Wojny Światowej i jednocześnie symbol bohaterstwa i niezłomności polskich obrońców. Przez niemal tydzień, tocząc absolutnie nierówną walkę polscy żołnierze, pod dowództwem majora Henryka Sucharskiego bronili składnicy tranzytowej na półwyspie Westerplatte. Po siedmiu dniach, zużyciu amunicji i skrajnym fizycznym wyczerpaniu Westerplatte w ostateczności skapitulowało. Mimo jednak nieuchronnej porażki polscy obrońcy stali się ucieleśnieniem oporu oraz odwagi wobec bezwzględnego niemieckiego najeźdźcy.
3- Bitwa pod Grunwaldem (15 lipca 1410 roku)
Myślisz bitwa, mówisz Grunwald. Bezdyskusyjnie najsłynniejsza bitwa średniowiecznej Polski, w której zjednoczone siły Królestwa Polskiego oraz Wielkiego Księstwa Litewskiego dały „łupnia” Krzyżakom. Starcie to do dziś stanowi inspirację dla pisarzy, filmowców czy osób, które zajmują się rekonstrukcją życia w wiekach średnich. Druga sprawa, że Władysław Jagiełło do końca politycznie zwycięstwa nie wykorzystał odstępując m.in. od oblężenia Malborka. Do dziś trwają spekulacje sugerujące, że był to być może celowy zabieg mający na celu utrzymanie zakonu „przy życiu” jako przeciwwagi dla rosnącej roli Królestwa Polskiego.
2- Odsiecz Wiedeńska (12 września 1683 roku)
Jedna z najważniejszych bitew nie tylko w historii polskiego oręża, ale Europy w ogóle. Być może nasz kontynent inaczej by dziś wyglądał, gdyby przeszło trzy stulecia temu Jan III Sobieski nie pokonał ze swoją husarią pod Wiedniem wezyra Kary Mustafy. Polski władca wyruszył pod oblegany Wiedeń realizując tym samym traktat sojuszniczy, zaś zaproponowana przez niego taktyka doprowadziła do rozgromienia przekonanych o swej wyższości Turków. Klęska Imperium Osmańskiego oznaczała, że chrześcijańska Europa mogła odetchnąć. Z drugiej strony jednak „Wiedeń 1683” to jedna z ostatnich chwalebnych kart w historii polskiego oręża tamtych czasów. W kolejnym stuleciu Rzeczypospolita miała bowiem zniknąć z map Europy na ponad 120 lat.
1- Bitwa Warszawska (od 13 do 25 sierpnia 1920 roku)
Najważniejsza bitwa w naszych dziejach i jedna z najistotniejszych w całej historii świata. Słusznie zresztą nazywana „Cudem nad Wisłą”. W jej efekcie udało się z jednej strony ocalić niepodległość odrodzonego państwa polskiego, zaś z drugiej powstrzymać ekspansję bolszewicką na resztę kontynentu europejskiego. Równo 100 lat temu geniusz Józefa Piłsudskiego i zapał, a także bohaterstwo naszych rodaków uchroniło Europę przed zalewem nowej i zbrodniczej ideologii, która za nic miała jakiekolwiek wartości oraz ludzkie życie. Na pamiątkę tamtych wydarzeń dzień 15 sierpnia ustanowiono Świętem Wojska Polskiego.
Tak jak już wspomniałem zestawienie to jest w pełni subiektywne i myślę, że każdy miłośnik historii ułożyłby tę listę nieco inaczej. Z innych starć na pewno należy wspomnieć m.in. bitwę pod Racławicami, Beresteczkiem, Hodowem (tzw. polskie Termopile), czy choćby największą konfrontację kampanii wrześniowej, czyli bitwę pod Bzurą. Nasze dzieje pełne są niestety krwawych starć i wojen. Należy sobie życzyć, aby już na zawsze pozostały jedynie historią.
